Χαρούμενα Χριστούγεννα!

Η επιστροφή των ανθρωπιστικών σπουδών

Το γαλλόφωνο περιοδικό, L' actualite, του Quebec στον Καναδά, κυκλοφόρησε ένα τεύχος αφιέρωμα στα επαγγέλματα του μέλλοντος με τίτλο: Πώς ένα πτυχίο ιστορίας μπορεί να σας οδηγήσει στα βιντεοπαιχνίδια. Στο κύριο άρθρο του αφιερώματος αναφέρεται ότι όλο και περισσότεροι καταξιωμένοι επαγγελματίες στο χώρο των επιχειρήσεων δεν έχουν τις τυπικές οικονομικές σπουδές, αλλά πτυχία ανθρωπιστικών σπουδών, καθώς οι απόφοιτοι αυτών των σχολών έχουν συχνά μια οπτική πιο κριτική ως προς τη λειτουργία μιας εταιρείας, οπτική που είναι αναγκαία στο σύνθετο και συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο μας. Όλο και περισσότερες επιχειρήσεις συνειδητοποιούν αυτό το γεγονός. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η Google ανακοίνωσε το 2011 ότι το μεγαλύτερο μέρος από τα 6000 άτομα που υπολόγίζε να προσλάβει τον επόμενο χρόνο θα είχε πτυχίο στις τέχνες ή στις ανθρωπιστικές επιστήμες. Στη Γαλλία δρομολογούνται διάφορα προγράμματα με στόχο τη διείσδυση των "φιλολόγων" στην αγορά εργασίας προκειμένου να ενισχύσουν τη διαφορετικότητα ανάμεσα στο προσωπικό που πολύ συχνά προέρχεται από αυστηρά οικονομικές σχολές.
http://www.lactualite.com/societe/de-lavenir-pour-les-sciences-molles

Ούβε Τιμ, Παραδείγματος χάριν: ο ναζί αδελφός μου

Η ανάγκη να κατανοήσει την ίδια του την ιστορία, την ιστορία της γενιάς του, οδήγησε τον Ούβε Τιμ σ' ένα ταξίδι στο παρελθόν, αφετηρία του οποίου είναι το πεπρωμένο του αδελφού του, που κατατάχθηκε εθελοντικά στα Ες Ες και σκοτώθηκε στην Ουκρανία μόλις στα δεκαεννιά του χρόνια. Μέσα από τις αναμνήσεις και το πένθος των γονιών και της μεγαλύτερης αδελφής του, προσπαθεί να ζωντανέψει τη μορφή του νεκρού αδελφού που τον συνόδευε σε ολόκληρη την παιδική και νεανική του ηλικία, αναζητώντας απαντήσεις που αφορούν και τη δική του ζωή, τις οικογενειακές σχέσεις, αλλά και τις αξίες ενός κόσμου που συντρίφτηκε κάτω από το βάρος του εθνικοσοσιαλισμού.
Ένα μυθιστόρημα γύρω από την ενοχή και τη μνήμη, την προσωπική και τη συλλογική ευθύνη, τους λόγους που έκαναν δυνατή την άνοδο του ναζισμού σε μια Γερμανία και σε μια Ευρώπη που προτιμούσαν να εθελοτυφλούν.

Το τέλος του εντύπου

Μας αρέσει ή όχι το έντυπο βιβλίο περνάει δύσκολες ώρες. Μετά την εμφάνιση του ηλεκτρονικού αναγνώστη (e-reader)  τα ηλεκτρονικά βιβλία ξεπέρασαν φέτος σε πωλήσεις τα έντυπα στις Η.Π.Α ενώ και στη Μ. Βρετανία ακολουθούν ανοδική πορεία. Το ιστορικό περιοδικό Newsweek ανακοίνωσε ότι το τεύχος της 31ης Δεκεμβρίου 2012 θα είναι το τελευταίο σε έντυπη μορφή στην αμερικανική αγορά.

Πρέπει να επιδιώκουμε την ελευθερία   και όχι μόνο την ασφάλεια,
αν όχι για κάποιον άλλο λόγο, επειδή μόνο η ελευθερία   μπορεί να καταστήσει την ασφάλεια ασφαλή.
Κάρλ Πόπερ 

Το τραγούδι του μήνα:Hine, hine

Ένα νανούρισμα από τους Μαορί της Νέας Ζηλανδίας.

Do you teach or do you educate?

I just wonder!

Βoreout, το νέο σύνδρομο της εργασίας

Η διάγνωση ενός προβλήματος που ενδημεί στους χώρους εργασίας δεν απαιτεί μόνο από τους ειδικούς να το διαπιστώσουν και να το περιγράψουν ως φαινόμενο. Χρειάζεται και τον δικό της «γλωσσοπλάστη» που θα το λανσάρει με μια λέξη και μόνο, για να ξέρουμε όλοι μας γιατί μιλάμε. Ετσι, μετά το mobbing, το bulling που εκφράζουν επιθετικές συμπεριφορές και το burnout που περιγράφει την εξουθένωση του εργαζόμενου από την πολλή δουλειά και το άγχος, μας ήρθε και το boreout - το νέο σύνδρομο που περιγράφει την έλλειψη ενδιαφέροντος για τη δουλειά που κάνουμε, την ανία και την υποαπασχόληση. Μπορεί να είναι επιβλαβές για όλους και συνοδεύεται από συνειδητές είτε όχι «τεχνικές» που χρησιμοποιούμε και από στρατηγικές συμπεριφοράς για να το συγκαλύψουμε. Καταρχήν είναι επιβλαβές για τον ίδιο τον εργαζόμενο. Που νιώθει μόνιμα δυσαρεστημένος, κουρασμένος, οξύθυμος, άκεφος, εσωστρεφής. Αλλά και για τους εργοδότες του – χωρίς ωστόσο να προσβάλλει τους ίδιους. Κυρίως, όμως για τα ανώτερα στελέχη που διοικούν εργαζόμενους που κάθε άλλο παρά τεμπέληδες είναι. Ομως, είτε δεν τους ενδιαφέρει το αντικείμενο της εργασίας τους είτε υποαπασχολούνται με αποτέλεσμα να ενδίδουν στην τεμπελιά. «Γλωσσοπλάστες» του boreout είναι οι συγγραφείς του ομώνυμου βιβλίου (Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης) της σειράς Business Life, οι Philippe Rothlin και Peter R.Werder οι οποίοι προτείνουν και τη λύση του προβλήματος μέσα από την ατομική ανάπτυξη και θεωρούν λύση του την αύξηση του «ποιοτικού μισθού» του εργαζόμενου. Που σημαίνει ότι η εργασία που κάνει πρέπει να εμπεριέχει νόημα γι’ αυτόν. Θεωρούν δε ότι η διαπίστωση του συνδρόμου του boreout δεν είναι πρόβλημα αλλά μια ευκαιρία για να τελειοποιήσει ο εργαζόμενος την ατομική ανάπτυξή του. Εννοείται ότι το σύνδρομο δεν κάνει εξαίρεση στους προϊστάμενους και στην υψηλή διοικητική ιεραρχία. Χαρακτηρίζουν ως «τετριμμένη» τη διαπίστωση ότι αυτοί που πάσχουν από boreout είναι οι εργαζόμενοι οι οποίοι δεν έχουν συγκεκριμένη υπευθυνότητα. Και ότι, αντιθέτως, τα στελέχη που μετέχουν στη διοίκηση της επιχείρησης προστατεύονται από το boreout γιατί είναι εκτεθειμένοι στο burnout. Αλλωστε «οι εργαζόμενοι σε υψηλές θέσεις έχουν συχνά ένα ωραίο γραφείο μόνοι τους και ασκούν εκεί δραστηριότητες που δεν είναι εύκολο να τις καταλάβουν οι άλλοι». Οσο πιο απομονωμένα λειτουργεί ένας προϊστάμενος και όσο λιγότερο κατανοητό είναι το τι κάνει, τόσο πιο πιθανό είναι να πάσχει από boreout. Πρακτικά, όλοι οι εργαζόμενοι μπορούν να πάθουν boreout. Στόχος των συγγραφέων, ωστόσο, είναι να περιγράψουν το περιβάλλον και τις δομές στις οποίες «ευδοκιμεί» το φαινόμενο. Το boreout όμως συνδέεται άμεσα και με τη διεύθυνση του ανθρώπινου δυναμικού. Το οποίο, μεταξύ άλλων, οφείλει να εντοπίζει την εμφάνιση του συνδρόμου και να παρέχει κίνητρα στους εργαζόμενους. Επειδή η τεμπελιά δεν παράγει τίποτε άλλο από την ανία, όσοι πάσχουν από boreout -ενώ δεν είναι- γίνονται τεμπέληδες «από έλλειψη μετρήσιμων στόχων και διαδρόμων». Αντί για ελέγχους λοιπόν ο προϊστάμενος θα πρέπει να χρησιμοποιεί τον χρόνο αυτό και να ασχολείται περισσότερο με τον εργαζόμενο του. «Κυρίως όμως θα πρέπει να διερωτηθεί και ο ίδιος, γιατί ο υπάλληλός του φέρεται έτσι». Είναι προφανές ότι οι συγγραφείς δεν έγραψαν το βιβλίο αυτό, απλώς και μόνο, για να μας περιγράψουν «το νέο σύνδρομο της εργασίας του 21ου αιώνα». Κυρίως το έγραψαν για να μας μιλήσουν για την πρόληψη και για τη διέξοδο από το boreout και με ποιους τρόπους μπορούμε να το αποφεύγουμε. «Οχημα» προς τη διέξοδο μας λένε ότι είναι η ανάληψη προσωπικής ευθύνης η οποία και μας οδηγεί στη λύση του προβλήματος - τον «ποιοτικό μισθό» όπως την ονομάζουν. Τα τρία βασικά στοιχεία του είναι η εργασία να δίνει «νόημα, χρόνο και χρήμα» στον εργαζόμενο ώστε να είναι ευχαριστημένος από τη δουλειά που κάνει. Ο ποιοτικός μισθός είναι υψηλός όταν ο εργαζόμενος είναι ευχαριστημένος και με τα τρία αυτά στοιχεία. Αντιθέτως, είναι χαμηλός όταν και στους τρεις τομείς η ευχαρίστησή του είναι ανεπαρκής είτε όταν δημιουργείται μια ανισόρροπη σχέση μεταξύ τους. «Η στάθμιση των τριών στοιχείων είναι 40%. Αυτό συνολικά μας δίνει 120%. Δεν πρόκειται όμως για αριθμητικό λάθος αλλά για μια σαφή υπόδειξη ότι το σύνολο είναι μεγαλύτερο του αθροίσματος των μερών. Αυτό σημαίνει επίσης ότι κανένα από τα τρία στοιχεία από μόνο του δεν ικανοποιεί περισσότερο τον εργαζόμενο. Αρα, αν θεωρηθούν μεμονωμένα, αποτελούν πάντα μειοψηφία». Επιπλέον ο ποιοτικός μισθός πρέπει να έχει και διάρκεια. Αρα, ένα αποσπασματικό μέτρο που λαμβάνεται και δεν έχει μακροπρόθεσμη επιτυχία δεν αποτελεί λύση. Αναδημοσίευση από την kathimerini.gr

Το τραγούδι του μήνα: Peppino di Capri, Melancolia in settembre

Νίκολας Ρέμιν, Έγκλημα στη Βενετία

Βενετία, Φεβρουάριος 1862. Η πόλη βρίσκεται υπό αυστριακή κατοχή. Οι ένδοξες μέρες ανήκουν στο παρελθόν. Στα βενετσιάνικα παλάτσο οι ξεπεσμένοι αριστοκράτες διασκεδάζουν τους φόβους τους οργανώνοντας εντυπωσιακούς χορούς μεταμφιεσμένων. Η αυτοκράτειρα Ελισάβετ της Αυστρίας, η επονομαζόμενη Σίσυ, απογοητευμένη από το γάμο της, διαμένει κάτω από αυστηρά μέτρα ασφαλείας σε κάποιο αρχοντικό της περιοχής, αναβάλλοντας διαρκώς την επιστροφή της στη Βιέννη.
Μια διπλή δολοφονία έρχεται ξαφνικά να αναστατώσει την πόλη. Σε μια καμπίνα του ατμόπλοιου Αρχιδούκας Ζίγκμουντ ανακαλύπτονται τα πτώματα του αυτοκρατορικού συμβούλου της αυστριακής Αυλής Χουμελχάουζερ και μιας νεαρής γυναίκας αγνώστων στοιχείων. Καθώς ο άντρας μετέφερε την απόρρητη αλληλογραφία της αυτοκράτειρας, η Ελισάβετ αποφασίζει να ασχοληθεί με την υπόθεση και να βοηθήσει τον αριστοκρατικής καταγωγής Ιταλό κομισάριο Τρον στις έρευνες. Στον περίφημο χορό μεταμφιεσμένων που δίνεται κάθε χρόνο στο παλάτσο των Τρον, οι μάσκες θα πέσουν...
Ένα εξαιρετικό αστυνομικό μυθιστόρημα από τον γερμανό Νίκολας Ρέμιν με ιστορικές αναφορές, πλοκή που σε κρατάει σε αγωνία με συνεχείς ανατροπές και στο φόντο μια υπέροχη χειμωνιάτικη Βενετία.

Αλαίν ντε Μποττόν, μια βδομάδα στο αεροδρόμιο

Τα ταξίδια με αεροπλάνο μου αρέσουν πολύ. Βρήκα λοιπόν αρκετά ενδιαφέρον το μικρό αυτό βιβλίο του Αλαίν ντε Μποττόν με θέμα το αεροπορικό ταξίδι από τη σκοπιά των ανθρώπων που δουλεύουν στο αεροδρόμιο. Με αφορμή το καινούριο terminal του αεροδρομίου Χίθροου η εταιρεία διαχείρισης του αεροδρομίου κάλεσε τον συγγραφέα να περάσει μία εβδομάδα στο αεροδρόμιο έχοντας πρόσβαση σε όλους τους χώρους του. Ενδιαφέροντες οι συλλογισμοί και οι συνειρμοί του συγγραφέα με αφετηρία διάφορα συμβάντα από την καθημερινότητα του αεροδρομίου. Ιδιαίτερα γέλασα με την αναφορά του στο ηλεκτρονικό check-in και πόσο προτιμότερο θα ήταν να υπάρχει ένας υπάλληλος ακόμα κι αν αυτός ήταν κακότροπος. Αυτό ακριβώς συνέβη σε αρκετούς ανυποψίαστους ταξιδιώτες όταν διαπίστωσαν ότι το check-in στο Ελ. Βενιζέλος μπορούσε να γίνει μόνο ηλεκτρονικά και οι υπάλληλοι παραλάμβαναν μόνο τις αποσκευές. Πολλοί, ακόμα και νέοι σε ηλικία δυσκολεύονταν.

Φρανσέσκ Μιράλιες, Η καθημερινή μαγεία των ασήμαντων πραγμάτων

"Ξάφνου συνειδητοποίησα πως το μέλλον μας εξαρτάται από πράξεις ασήμαντες όπως το να ταϊζεις ένα γατούλη ή να αγοράζεις κομμάτια για ένα τρένο-μινιατούρα.
Ποιο ήταν, όμως, το νόημα όλων αυτών; ...
Αγάπη με γράμματα μικρά, μονολόγησα, αυτό είναι το μυστικό. Μου φάνηκε πως τα λόγια αυτά δε βγήκαν από μένα, μα από την ηλιαχτίδα που γλίστρησε από το τζάμι και τρύπωσε μέσα στο ταξί, φωτίζοντας τη σκόνη που χόρευε στον αέρα."
Φρανσέσκ Μιράλιες, Η καθημερινή μαγεία των ασήμαντων πραγμάτων, εκδόσεις Ψυχογιός

Το τραγούδι του μήνα: Αύγουστος, Νίκος Παπάζογλου

Δημήτρης Φύσσας, Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου

Πρόκειται για ένα βιβλίο για τα βιβλία, για τη λόξα της λογοτεχνίας. Η πλοκή είναι απλή: μία νεαρή κοπέλα μικροαστικής καταγωγής που εργάζεται σε εταιρεία δημοσίων σχέσεων προσλαμβάνεται από μία πλούσια κυρία των βορείων προαστίων που τυφλώθηκε στο τρομοκρατικό χτύπημα του Λονδίνου ως αναγνώστρια λογοτεχνίας. Η κοπέλα δεν έχει καμία σχέση με το αντικείμενο: δεν έχει διαβάσει ποτέ της λογοτεχνία, δεν έχει πάει ποτέ σε βιβλιοπωλείο, αν και έχει τελειώσει το πανεπιστήμιο. Σιγά σιγά τη βλέπουμε να μεταμορφώνεται σε συνειδητή αναγνώστρια, να αλλάζει τον τρόπο ανάγνωσης και να μυείται στο χώρο της λογοτεχνίας.
Μου άρεσε αρκετά το βιβλίο. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται στην ουσία για τις σκέψεις του συγγραφέα, που δίνονται άλλωστε ξεκάθαρα, για την παιδευτική δύναμη της λογοτεχνίας, αλλά και για το εκδοτικό τοπίο των ημερών μας. Είναι ένα βιβλίο που θα μπορούσαν να διαβάσουν και οι μαθητές μας, ένα ακόμα επιχείρημα στα πολλά των φιλολόγων, αν και το ότι γράφεται από έναν άνθρωπο που διατηρεί επαγγελματική σχέση με τη λογοτεχνία και τη διδασκαλία της, ως καθηγητής ιδιαίτερων μαθημάτων, μπορεί να δημιουργήσει σε κάποιους από αυτούς την εντύπωση του "πάλι τα ίδια!". Πάντως είναι ένα βιβλίο στο οποίο θα ανατρέξω σίγουρα στο μέλλον.

Περισσότερα για το βιβλίο μπορείτε να βρείτε εδώ.

Βασιλική Πέτσα, Θυμάμαι

Η νουβέλα "Θυμάμαι" της Βασιλικής Πέτσα διαβάζεται απνευστί. H κριτική αναγνώρισε σ'αυτή μια σπουδαία νέα φωνή της πεζογραφίας (για τις πολυάριθμες κριτικές μπορείτε να δείτε εδώ). Μου άρεσε πολύ η εξαιρετική εναλλαγή στη φωνή του αφηγητή που ήταν τόσο πειστικά δοσμένη. Το θέμα επίσης της παραβατικότητας των ανηλίκων προσεγγίζεται χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς, χωρίς περιστροφές διεισδύοντας  στην ψυχοσύνθεση των προσώπων με τρόπο λιτό, χωρίς πολλά σχόλια.Ωστόσο τα κίνητρα της πράξης παραμένουν αδιαφανή και ο κεντρικός χαρακτήρας της ηρωίδας μάλλον ανολοκλήρωτος καθώς δίνεται περισσότερο μέσα από τις σιωπές της παρά από τα λόγια της. Το τέλος με άφησε κάπως ανικανοποίητη, ήθελα κάτι ακόμα. Πάντως είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί.

Οι εκδόσεις ΠΟΛΙΣ φαίνεται ότι κάνουν πολύ καλή δουλειά με τους νέους συγγραφείς π,χ Κάλλια Παπαδάκη, Ο ήχος τους ακάλυπτου, Χρήστος Οικονόμου, Κάτι θα γίνει θα δεις κ.ά.

Γιώργος Συμπάρδης, Ο άχρηστος Δημήτρης

"Η ιστορία μιας μακρόχρονης φιλίας ανάμεσα σε δύο άνδρες..." αναφέρει το οπισθόφυλλο. Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για μια ιστορία χωρίς "ιστορία", χωρίς υπόθεση, χωρίς μύθο. Μία καταγραφή της φιλίας του αφηγητή με τον Δημήτρη, των σχέσεων τους, των περιπετειών τους αλλά πιο πολύ της περισσότερο ή λιγότερο συνηθισμένης καθημερινότητάς τους. Το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο πρωτοεκδόθηκε το 1998 και έγινε δεκτό με διθυραμβικές κριτικές από τους κριτικούς λογοτεχνίας. Όχι ότι διαφωνώ πως πρόκειται για ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, με πολύ ευαίσθητη γραφή, με σεβασμό στους χαρακτήρες και με έμφαση στις λεπτές αποχρώσεις των συναισθημάτων, αλλά ... . Δεν μπορώ να πω ότι με συνάρπασε.

George Steiner, Τα μαθήματα των δασκάλων

Τη σημερινή εποχή θα την αποκαλούσα εποχή ανευλάβειας.  Οι αιτίες αυτής της θεμελιώδους αλλαγής οφείλονται στην πολιτική επανάσταση, στην κοινωνική αναταραχή (η περιβόητη «επανάσταση των μαζών» του Ορτέγκα), στον αναγκαστικό σκεπτικισμό των επιστημών. Ο θαυμασμός, πόσο μάλλον η ευλάβεια, είναι πράγματα παρωχημένα. Είμαστε εθισμένοι στον φθόνο, στη δυσφήμηση, στην εξίσωση προς τα κάτω. Τα είδωλά μας εμφανίζονται με πήλινα κεφάλια. Το θυμίαμα, οπουδήποτε ανάβει, είναι για τους αθλητές, τους ποπ σταρ, τους τρελούς για χρήμα ή τους βασιλείς τους εγκλήματος. Η διασημότητα που διαποτίζει την ύπαρξή μας μέσω των ΜΜΕ, είναι το αντίθετο της fama. Το να φοριέται κατά εκατομμύρια η φανέλα με το νούμερο του θεού του ποδοσφαίρου ή να αντιγράφεται η κόμμωση του ρομαντικού τραγουδιστή είναι το αντίθετο της μαθητείας. Αντίστοιχα, η έννοια του σοφού αγγίζει τα όρια του κωμικού. Κάθε απροκάλυπτη στροφή σε κάποια ελίτ, σε κάποια αριστοκρατία του πνεύματος, κάτι αυτονόητο για τον Μαξ Βέμπερ, κινδυνεύει με προγραφή από τον εκδημοκρατισμό του συστήματος της μαζικής κατανάλωσης. Η άσκηση ευλάβειας επιστρέφει στη μακρινή της καταγωγή από τον θρησκευτικό και τον τελετουργικό χώρο. Σε όλες τις κοσμικές, μη θρησκευτικές σχέσεις, ο κυρίαρχος τόνος, συχνά ασύστολα αμερικανικός, είναι η εριστική αναίδεια. Τα μνημεία «του αγέραστου νου», ίσως ακόμα και ο εγκέφαλός μας, είναι καλυμμένα με γκράφιτι. Ποιος πρέπει να μπει για να σηκωθούν οι φοιτητές από τη θέση τους; Plus de maitres (τέρμα οι δάσκαλοι), διαλαλούσε ένα από τα συνθήματα που ανθούσαν στους τοίχους της Σορβόνης τον Μάη του 1968.

Επιστημονισμός, φεμινισμός, μαζική δημοκρατία και τα ενημερωτικά της μέσα. Άραγε μπορούν, πρέπει να επιβιώσουν τα «μαθήματα των δασκάλων» σ’ αυτή την παλιρροϊκή επιδρομή;

Πιστεύω πως ναι, έστω και με απρόβλεπτη μεταμφίεση. Πιστεύω πως πρέπει. Η libido sciendi, η δίψα για γνώση, η λαχτάρα για κατανόηση είναι χαραγμένη σε ό,τι καλύτερο έχει ο άνθρωπος. Όπως και η κλίση του δασκάλου. Δεν υπάρχει πιο προνομιούχο επάγγελμα. Να αφυπνίζεις σ’ ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα δυνάμεις, όνειρα που είναι πέρα από τα δικά σου, να παρακινείς τους άλλους να αγαπήσουν αυτό που αγαπάς εσύ, να κάνεις το εσωτερικό σου παρόν δικό τους μέλλον: αυτή η τριπλή περιπέτεια δεν μοιάζει με καμιά άλλη. […] Η διδασκαλία, η καλή διδασκαλία, ακόμα και σε ένα ταπεινό επίπεδο –του απλού δασκάλου- σημαίνει να είσαι συνεργός της υπερβατικής δυνατότητας. Αυτό το εκνευριστικό παιδί στην τελευταία σειρά, έτσι και ξυπνήσει, μπορεί να γράψει τις γραμμές ή να εικάσει το θεώρημα που θα απασχολήσουν ολόκληρους αιώνες. Μια κοινωνία, όπως η κοινωνία του αχαλίνωτου κέρδους, που δεν τιμά τους δασκάλους της είναι ελαττωματική.[…]

Είδαμε πως η σχέση του δασκάλου με το μαθητή δεν είναι αλάθητη, πως η ζήλια, η ματαιοδοξία και η προδοσία παρεμβαίνουν σχεδόν αναπόφευκτα. Αλλά οι μονίμως ανανεωμένες ελπίδες αυτής της σχέσης, το ατελές θαύμα του πράγματος, μας οδηγούν στην dignitas του ατόμου, στην επιστροφή στον καλύτερο εαυτό του. Κανένα μηχανικό μέσο, οσοδήποτε δαπανηρό, κανένας υλισμός, οσοδήποτε θριαμβευτής, δεν μπορεί να σβήσει το ξημέρωμα που βιώνουμε όταν καταλαβαίνουμε έναν δάσκαλο. Αυτή η χαρά δεν απαλύνει ούτε κατ’ ελάχιστο τον θάνατο. Μας εξοργίζει όμως για τη σπατάλη τους. Δηλαδή, δεν υπάρχει χρόνος για άλλο μάθημα;

George Steiner, Τα μαθήματα των δασκάλων, (μετάφραση Σεραφείμ Βελέντζας), εκδόσεις Scripta, Αθήνα 2011, σελ.210-212. 

Σημ: οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου

Αντρική ... Ιστορία

Η Maria Pia Ercolini, ιταλίδα γεωγράφος, κατέγραψε όλα τα ονόματα των οδών της Ρώμης. Αποτέλεσμα: μόνο 3,5% των οδωνυμικών φέρουν το όνομα μιας διάσημης γυναίκας. Δεν είναι μόνο στα σχολικά εγχειρίδια ανύπαρκτη η ιστορία των γυναικών. Από τότε ξεκίνησε στο facebook μία καμπάνια με την ονομασία "toponomastica femminile" με στόχο να αναδειχθεί το θέμα και να διορθωθεί. Το ίδιο συμβαίνει και στο Παρίσι όπου σε σύνολο 6365 οδών μόνο 166 έχουν το όνομα γυναίκας, δηλαδή 2,6%.
Στην Ιταλία (με ηγετική φυσιογνωμία τη Luisa Passerini) αλλά και αλλού έχει ήδη γίνει κατανοητό ότι η ιστορία που μαθαίναμε μέχρι τώρα είναι η ιστορία του λευκού άνδρα και έχει γίνει φανερή η ανάγκη για την ανάδειξη και των άλλων πληθυσμιακών ομάδων και της ιστορίας τους, πχ ιστορία των γυναικών ή ιστορία της παιδικής ηλικίας. Πρόκειται για νέους κλάδους της ιστορικής επιστήμης που μελετώνται σε πολλά πανεπιστήμια του κόσμου.

Καλοκαίρι θα' ναι θαρρώ,
οι γλάροι θα πετούν ψηλά στον ουρανό,
θα διαχωρίζουν το γαλάζιο,
τα κύματα θα στεφανώνουν τα βράχια
κι ένας ήλιος ζωοδότης θα ξεμακραίνει στα πέλαγα.

Καλοκαίρι θα' ναι θαρρώ,
το πεύκο θα δροσίζει με τον ίσκιο του,
μια φέτα καρπούζι, πιο κόκκινη από ποτέ,
θα βάψει τη μέρα καινούρια
και το τραγούδι των τζιτζικιών θα σμίγει με τα γέλια
και τις φωνές των παιδιών.

Καλοκαίρι θα' ναι θαρρώ,
το υποσχέθηκε πως θα΄ρθει...

38 λεπτά...

38 λεπτά ελεύθερο χρόνο έχουν καθημερινά οι Ελληνίδες μητέρες, όπως και οι Γαλλίδες και οι Ισπανίδες, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 48 λεπτά. Πιο άνετες είναι οι Φιλανδέζες με 68 λεπτά κάθε μέρα.

The Trees by Philip Larkin

The trees are coming into leaf
Like something almost being said;
The recent buds relax and spread,
Their greenness is a kind of grief.

Is it that they are born again
And we grow old? No, they die too,
Their yearly trick of looking new
Is written down in rings of grain.

Yet still the unresting castles thresh
In fullgrown thickness every May.
Last year is dead, they seem to say,
Begin afresh, afresh, afresh.

Το τραγούδι του μήνα: Michel Telo Nossa nossa

Επιτέλους, καλοκαίρι!

Ιστορική εκπαίδευση και επιλεκτική ιστορική μνήμη, του Βασίλη Τσάφου

09/05/2012 - 08:15

Βασίλης Τσάφος   Ιστορική εκπαίδευση και επιλεκτική ιστορική μνήμη Όλο και πληθαίνουν τα δεδομένα που μαρτυρούν έλλειμμα παιδείας. Ένα έλλειμμα που γίνεται ακόμη πιο σοβαρό, ίσως και επικίνδυνο, σε περιόδους κρίσης σαν αυτή που ζούμε. Μιας κρίσης όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής και πολιτικής, χάρη στην οποία μπορούν να ευδοκιμήσουν εύκολα ακραίες συναισθηματικές θέσεις και να κυριαρχήσουν απρόσκοπτα πάσης φύσεως ιδεολογήματα και ποικιλώνυμες ξενοφοβικές ρατσιστικές και εθνικιστικές τάσεις. Και όλα δείχνουν πως οι συνέπειες αυτού του ελλείμματος είναι ακόμη πιο εμφανείς στη νέα γενιά. Μια γενιά χωρίς ιστορική μνήμη. Ή μάλλον με ιστορική μνήμη που προκύπτει από την κυρίαρχη για χρόνια εθνοκεντρική ερμηνευτική σημασιοδότηση του παρελθόντος μας. Και σε αυτό το σημείο πρέπει όλοι να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας. Πολιτεία, πολιτικά κόμματα, μέσα μαζικής ενημέρωσης, πανεπιστήμια, επιστημονικές ενώσεις, εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και εμείς οι δάσκαλοι της νέας γενιάς. Όλοι μαζί, μα και καθένας χωριστά. Εμείς οι δάσκαλοι που αναπαράγουμε εθνικά στερεότυπα για το περιούσιο έθνος μας ως μια διαχρονική κοινότητα κουλτούρας και ιστορίας. Εμείς οι δάσκαλοι, που εγκλωβισμένοι στην αρχαιολατρική μας εμμονή κατασκευάζουμε μια μονόπλευρη, οπότε και ανιστόρητη, αφήγηση του παρελθόντος μας, κυρίως του μακρινού αρχαιοελληνικού. Και ας μην εθελοτυφλούμε. Αυτές οι αχρονικές ουσιαστικά αφηγήσεις και οι εθνοκεντρικές σημασιοδοτήσεις είναι που αφενός διαμορφώνουν επιλεκτική ιστορική μνήμη και αφετέρου προσφέρουν ερείσματα σε κάθε είδους ιδεολογικές χρήσεις του παρελθόντος και του μύθου που αυτές κατασκευάζουν. Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε το γεγονός ότι οι νέοι μας δείχνουν να αγνοούν όχι μόνο τη ναζιστική ολοκληρωτική ιδεολογία του φυλετικού μίσους αλλά και τις αυταρχικές πρακτικές των ποικιλώνυμων ολοκληρωτικών καθεστώτων; Ή ακόμη πώς να ερμηνεύσουμε την ευκολία με την οποία ποικίλα πολιτικά μορφώματα όχι μόνο διαστρεβλώνουν και καπηλεύονται το παρελθόν μας, αλλά και χειραγωγούν  τα νέα παιδιά μέσω της επιλεκτικής αυτής αναπαράστασης και μιας νεφελώδους και ανερμάτιστης μυθοποίησης του παρελθόντος. Είναι λοιπόν σαφές ότι η ιστορική μας εκπαίδευση νοσεί σοβαρά. Και όσο εμείς συνεχίζουμε να εμμένουμε στην εθνοκεντρική αυτή αναπαράσταση, όσο συνεχίζουμε τους εκπαιδευτικούς πολέμους ενάντια στα βιβλία ιστορίας και στις ποικίλες εναλλακτικές προτάσεις που προβάλλουν μια άλλη ματιά απέναντι στο παρελθόν, όσο αρνούμαστε ή εμμέσως αποθαρρύνουμε κάθε προσπάθεια εμβάθυνσης και κριτικής προσέγγισης του παρελθόντος, εθνικού και παγκόσμιου, οι μαθητές μας θα αποτελούν εύκολα θύματα όσων επιδιώκουν να μετατρέψουν επιλεγμένες όψεις του παρελθόντος σε μέσο εξυπηρέτησης ολοκληρωτικών και ρατσιστικών σκοπιμοτήτων.    (αναδημοσίευση από το www.alfavita.gr) Δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με τα παραπάνω. Ας μην μένουμε, λοιπόν, όσοι διδάσκουμε ιστορία, τουλάχιστον, στην Γ΄ Λυκείου, προσκολλημένοι στην ύλη ή στην αντίληψη ότι πρέπει να "διευκολύνουμε" τα παιδιά της Θεωρητικής Κατεύθυνσης, ώστε να μην ακούσουν έστω, τι θα πει σύχρονος κόσμος.

Σώτη Τριανταφύλλου, Λίγο από το αίμα σου

Το μυθιστόρημα αυτό είναι το έβδομο της πολυγραφότατης Σώτης Τριανταφύλλου και πρωτοεκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2008 (άργησα λίγο να το διαβάσω!). Αναφέρεται στην αποικιοποίηση και την αποαποικιοποίηση της Αφρικής και συγκεκριμένα σε δύο οικογένειες Άγγλων που εγκαταστάθηκαν στην Κένυα. Δεν ξέρω αν ήταν "τυπικά" δείγματα Ευρωπαίων αποικιοκρατών, δεν το νομίζω, καθώς οι χαρακτήρες που πλάθει η Τριανταφύλλου βρίσκονται, κατά τη γνώμη μου, στην υπερβολή. Ωστόσο, βρήκα ενδιαφέρουσα την περιγραφή και την αφήγηση αλλά και γενικότερα τις ιδέες που προβάλλει περί θρησκείας. Σίγουρα, ένα "περίεργο" μυθιστόρημα.

Παλιό, αλλά δυστυχώς πάντα επίκαιρο!

Το τραγούδι του μήνα: Kansas, Dust in the wind

Ερωτόκριτος... alternative

Καλό Πάσχα!

Κει στο πλάγι δαγκάναν οι οχτροί σου τα χείλη...
Δολερά ξεσηκώνανε τ' άγνωμα πλήθη
κι όσο ο γήλιος να πέσει και να' ρθει το δείλι,
το σταβρό σου καρφώσαν κι οχτροί σου και φίλοι.

Μα γιατί να σταθείς να σε πιάσουν! Κι ακόμα,
σα ρωτήσανε: Ποιος ο Χριστός; τι πες Να με!
Αχ! δεν ξέρει, τι λέει το πικρό μου το στόμα!
Τριάντα χρόνια παιδί μου δε σ' έμαθ' ακόμα!

Από τη Μάνα του Χριστού, του Κώστα Βάρναλη

Πώς γίνεται ένα βιβλίο

25η Μαρτίου: το νόημα της επετείου

Στους καιρούς της οικονομικής αλλά κυρίως αξιακής κρίσης που ζούμε είναι κατά την άποψή μου σημαντικό να θυμίσουμε στους μαθητές μας τη συμβολή του νεοελληνικού διαφωτισμού στο ξεκίνημα της επανάστασης και να καταδείξουμε την ανάγκη η παιδεία να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο.

Αντλώντας από την πλούσια πνευματική μας παράδοση, αλλά μαζί και με την τεχνολογία του καιρού μας και τα επιτεύγματα της σύγχρονης σκέψης και επιστήμης, η ελληνική παιδεία καλείται να προσφέρει και πάλι τη συμβολή της, ώστε στην κατεξοχήν σύνθετη και παγκοσμιοποιημένη σημερινή πραγματικότητα όχι μόνο να επιβιώσουμε, αλλά και να προσφέρουμε κάτι το ουσιαστικό ως αυθύπαρκτη εθνική παρουσία.

Και παιδεία χωρίς ιστορία δεν μπορεί να υπάρξει. Η σχολική ιστορία ως βασικός παράγοντας της διαμόρφωσης της συλλογικής ιστορικής μνήμης έχει χρέος να τοποθετήσει την Ελλάδα εκεί που ανήκει χωρίς μαξιμαλιστικούς σοβινισμούς αλλά και χωρίς ισοπέδωση, γιατί όσο πιο μικρή είναι μια χώρα, όσο πιο μικρός είναι ένας λαός τόσο εντονότερες πρέπει να είναι οι ιστορικές μνήμες του, τόσο ισχυρότερες και συχνότερες οι αναδρομές του στα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν την ύπαρξη και την επιβίωσή του ως έθνους. Γιατί ένα μικρό έθνος χρειάζεται μεγάλες αντοχές! Και οι αντοχές αντλούνται από τη συνειδητοποίηση των μεγάλων στιγμών τής ιστορίας ενός λαού, από τις στιγμές που ένας λαός υπερβαίνει τα ελαττώματα, τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του, για να υψωθεί στη σφαίρα των πραγματικών αξιών, σ' αυτές που διακρίνουν και καταξιώνουν τον άνθρωπο και τον κάνουν να μεγαλουργεί.

Οι 3 καλύτερες δικηγόροι του κόσμου*

Gareth Pierce

Στη δεκαετία του 1980 εκπροσώπησε τους Guildford Four, τέσσερις ανθρώπους που ύστερα από βομβιστικές επιθέσεις στην Ιρλανδία κρατήθηκαν στη φυλακή χωρίς να είναι ένοχοι. Η υπόθεση αυτή έχει γίνει ταινία με τίτλο «Εις το όνομα του πατρός», όπου την Pierce υποδύθηκε η Emma Thompson. Μεταξύ άλλων υπερασπίζεται τον Julian Assange, ιδρυτή των Wikileaks. Πολλοί θεωρούν το όνομά της ως «συνώνυμο με τα πολιτικά δικαιώματα».

Shada Nasser

Το 1989 ήταν η πρώτη γυναίκα στην Υεμένη, που εργάστηκε ως δικηγόρος. Ειδικεύεται και γι’ αυτό διώκεται στα δικαιώματα των γυναικών. η πιο διάσημη πελάτισσά της ήταν η Nujoud Ali, η οποία υποχρεώθηκε στην ηλικία των εννέα ετών σε γάμο. Η Nasser εκπροσώπησε αμισθί το κορίτσι, ο γάμος λύθηκε, όταν η Ali ήταν δέκα ετών. Το βιβλίο της «Δέκα ετών διαζευγμένη» έχει γίνει best seller

Laura Wasser

Η «βασίλισσα του διαζυγίου». Η πιο διάσημη δικηγόρος που χειρίζεται υποθέσεις των σταρ του Χόλλυγουντ με εξαιρετική μυστικότητα και  επιτυχία.

 * Σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Brigitte, 22.2.2012