Ιστορική εκπαίδευση και επιλεκτική ιστορική μνήμη, του Βασίλη Τσάφου

09/05/2012 - 08:15

Βασίλης Τσάφος   Ιστορική εκπαίδευση και επιλεκτική ιστορική μνήμη Όλο και πληθαίνουν τα δεδομένα που μαρτυρούν έλλειμμα παιδείας. Ένα έλλειμμα που γίνεται ακόμη πιο σοβαρό, ίσως και επικίνδυνο, σε περιόδους κρίσης σαν αυτή που ζούμε. Μιας κρίσης όχι μόνο οικονομικής αλλά και κοινωνικής και πολιτικής, χάρη στην οποία μπορούν να ευδοκιμήσουν εύκολα ακραίες συναισθηματικές θέσεις και να κυριαρχήσουν απρόσκοπτα πάσης φύσεως ιδεολογήματα και ποικιλώνυμες ξενοφοβικές ρατσιστικές και εθνικιστικές τάσεις. Και όλα δείχνουν πως οι συνέπειες αυτού του ελλείμματος είναι ακόμη πιο εμφανείς στη νέα γενιά. Μια γενιά χωρίς ιστορική μνήμη. Ή μάλλον με ιστορική μνήμη που προκύπτει από την κυρίαρχη για χρόνια εθνοκεντρική ερμηνευτική σημασιοδότηση του παρελθόντος μας. Και σε αυτό το σημείο πρέπει όλοι να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας. Πολιτεία, πολιτικά κόμματα, μέσα μαζικής ενημέρωσης, πανεπιστήμια, επιστημονικές ενώσεις, εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και εμείς οι δάσκαλοι της νέας γενιάς. Όλοι μαζί, μα και καθένας χωριστά. Εμείς οι δάσκαλοι που αναπαράγουμε εθνικά στερεότυπα για το περιούσιο έθνος μας ως μια διαχρονική κοινότητα κουλτούρας και ιστορίας. Εμείς οι δάσκαλοι, που εγκλωβισμένοι στην αρχαιολατρική μας εμμονή κατασκευάζουμε μια μονόπλευρη, οπότε και ανιστόρητη, αφήγηση του παρελθόντος μας, κυρίως του μακρινού αρχαιοελληνικού. Και ας μην εθελοτυφλούμε. Αυτές οι αχρονικές ουσιαστικά αφηγήσεις και οι εθνοκεντρικές σημασιοδοτήσεις είναι που αφενός διαμορφώνουν επιλεκτική ιστορική μνήμη και αφετέρου προσφέρουν ερείσματα σε κάθε είδους ιδεολογικές χρήσεις του παρελθόντος και του μύθου που αυτές κατασκευάζουν. Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε το γεγονός ότι οι νέοι μας δείχνουν να αγνοούν όχι μόνο τη ναζιστική ολοκληρωτική ιδεολογία του φυλετικού μίσους αλλά και τις αυταρχικές πρακτικές των ποικιλώνυμων ολοκληρωτικών καθεστώτων; Ή ακόμη πώς να ερμηνεύσουμε την ευκολία με την οποία ποικίλα πολιτικά μορφώματα όχι μόνο διαστρεβλώνουν και καπηλεύονται το παρελθόν μας, αλλά και χειραγωγούν  τα νέα παιδιά μέσω της επιλεκτικής αυτής αναπαράστασης και μιας νεφελώδους και ανερμάτιστης μυθοποίησης του παρελθόντος. Είναι λοιπόν σαφές ότι η ιστορική μας εκπαίδευση νοσεί σοβαρά. Και όσο εμείς συνεχίζουμε να εμμένουμε στην εθνοκεντρική αυτή αναπαράσταση, όσο συνεχίζουμε τους εκπαιδευτικούς πολέμους ενάντια στα βιβλία ιστορίας και στις ποικίλες εναλλακτικές προτάσεις που προβάλλουν μια άλλη ματιά απέναντι στο παρελθόν, όσο αρνούμαστε ή εμμέσως αποθαρρύνουμε κάθε προσπάθεια εμβάθυνσης και κριτικής προσέγγισης του παρελθόντος, εθνικού και παγκόσμιου, οι μαθητές μας θα αποτελούν εύκολα θύματα όσων επιδιώκουν να μετατρέψουν επιλεγμένες όψεις του παρελθόντος σε μέσο εξυπηρέτησης ολοκληρωτικών και ρατσιστικών σκοπιμοτήτων.    (αναδημοσίευση από το www.alfavita.gr) Δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με τα παραπάνω. Ας μην μένουμε, λοιπόν, όσοι διδάσκουμε ιστορία, τουλάχιστον, στην Γ΄ Λυκείου, προσκολλημένοι στην ύλη ή στην αντίληψη ότι πρέπει να "διευκολύνουμε" τα παιδιά της Θεωρητικής Κατεύθυνσης, ώστε να μην ακούσουν έστω, τι θα πει σύχρονος κόσμος.